گزارش‌های بین‌المللی حاکی از آن است که صنعت انجماد مواد غذایی، چه در سطح جهانی و چه در ایران با سرعت قابل‌توجهی رو به رشد است. طبق آمارهای سال ۲۰۲۳، ارزش صادرات جهانی محصولات غذایی به ۱.۶۳۴ تریلیون دلار رسیده که بیشترین سهم آن به غلات، گوشت و دانه‌های روغنی اختصاص دارد. در ایران نیز روند مشابهی مشاهده می‌شود؛ صادرات محصولات دامی، شیلاتی، کشاورزی و غذایی در سال اخیر با رشدی ۲۰.۴ درصدی در ارزش و ۱۲.۲ درصدی در وزن، به بیش از ۶.۳ میلیارد دلار رسیده است.
این ارقام نشان می‌دهد تقاضا برای مواد غذایی منجمد نسبت به گذشته افزایش چشمگیری داشته و در پی آن، استفاده از فناوری‌های جدید برای حفظ کیفیت و ماندگاری محصولات اهمیت روزافزونی پیدا کرده‌اند.
در این میان، تونل‌های انجماد سریع (IQF) به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی در حوزه انجماد، جایگاه ویژه‌ای را در میان تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان مواد غذایی به خود اختصاص داده‌اند؛ اما پرسش کلیدی این است: چرا صنایع دنیا و به‌ویژه تولیدکنندگان ایرانی، به‌سرعت به سمت استفاده از تونل‌های IQF روی آورده‌اند؟ در ادامه، ابعاد مختلف این موضوع را بررسی خواهیم کرد.
تونل انجماد سریع IQF چیست؟
تونل انجماد سریع یا IQF (Individual Quick Freezing) به فناوری مدرنی گفته می‌شود که برای انجماد سریع مواد غذایی به‌صورت جداگانه و بدون ایجاد چسبندگی میان قطعات به کار می‌رود. این سیستم با استفاده از جریان هوای بسیار سرد و پرقدرت، دمای محصول را در کمترین زمان ممکن به زیر نقطه انجماد می‌رساند و مانع از تشکیل بلورهای یخ درشت در بافت ماده غذایی می‌شود.
تفاوت با روش‌های سنتی انجماد
در روش‌های سنتی انجماد، فرآیند به آهستگی انجام می‌شود که همین سرعت آهسته، منجر به ایجاد بلورهای یخ بزرگ و درنتیجه افت کیفیت محصول می‌شود. اما در تونل‌های IQF، انجماد به‌سرعت اتفاق می‌افتد و بافت، طعم و ارزش غذایی محصول کاملاً حفظ می‌شود. این ویژگی، تونل‌های IQF را به‌خصوص برای مواد غذایی مانند میوه‌ها، سبزی، غذاهای دریایی و فرآورده‌های گوشتی ایده‌آل می‌کند.
فناوری‌های پیشرفته در تونل‌های IQF
تونل‌های IQF به فناوری‌های پیشرفته‌ای همچون کنترلگرهای PLC پیشرفته (Programmable Logic Controller) فن‌های گریز از مرکز با بازده بالا، سیستم‌های خنک‌کننده آمونیاکی یا CO₂ با بازده بالا و پوشش‌های بهداشتی ضد باکتری پیشرفته مجهز هستند. این فناوری‌ها علاوه بر کاهش مصرف انرژی، باعث افزایش بهره‌وری می‌شوند و امکان انجماد یکنواخت و بدون آسیب به محصولات را تضمین می‌کنند. این سطح از فنّاوری، تونل‌های IQF را به انتخابی آرمانی برای صنایع غذایی تبدیل کرده است.
چرا صنایع به فناوری تونل انجماد سریع IQF روی آورده‌اند؟
امروزه صنایع غذایی به دنبال راهکارهایی هستند که کیفیت، سرعت و کارایی را در تمام مراحل تولید تضمین کنند و تونل انجماد سریع (IQF) دقیقاً پاسخ به این نیاز است. این فناوری به تولیدکنندگان امکان می‌دهد تا محصولاتی باکیفیت‌تر، ماندگارتر و جذاب‌تر به بازار ارائه دهند.
یکی از دلایل اصلی استقبال از این فناوری، تقاضای رو به رشد برای مواد غذایی باکیفیت و آماده مصرف است. با افزایش زندگی‌های پرمشغله و تغییر الگوی مصرف، مصرف‌کنندگان به دنبال مواد غذایی‌ای هستند که به‌سرعت آماده شوند و درعین‌حال، طعم و کیفیت خوبی هم داشته باشند. تونل‌های IQF با انجماد سریع و یکنواخت، این خواسته را محقق می‌کنند.
علاوه بر این، ورود شرکت‌های متخصص به حوزه تولید این تجهیزات نیز نقش مهمی در گسترش استفاده از این فناوری داشته است. برای مثال، صنایع برودتی نوری توانسته با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته، تونل‌های IQF را با طراحی‌هایی سفارشی و مطابق با نیازهای صنایع مختلف ارائه دهد. این رویکرد حرفه‌ای، اعتماد تولیدکنندگان را جلب کرده و به روند سرمایه‌گذاری در این فناوری سرعت بخشیده است.
دلایل اقتصادی و تجاری استقبال از تونل IQF
تونل‌های انجماد سریع نه‌تنها ازلحاظ کیفی، بلکه از منظر اقتصادی و تجاری نیز به یک سرمایه‌گذاری ارزشمند تبدیل شده‌اند. دلایل این استقبال عبارت‌اند از:
-
کاهش ضایعات و هزینه‌های جانبی
در فرآیند انجماد سنتی، احتمال آسیب‌دیدگی محصولات و افت کیفیت بالاست، اما فناوری IQF با انجماد سریع، پسماندها را به حداقل می‌رساند. این به معنای کاهش هزینه‌های جانبی، مدیریت بهینه منابع و افزایش سودآوری برای تولیدکنندگان است.
-
افزایش ظرفیت تولید و سرعت عرضه به بازار
تونل‌های IQF به تولیدکنندگان امکان می‌دهند تا خطوط تولید خود را به‌طور چشمگیری بهینه کنند. با کاهش زمان انجماد، محصولات با سرعت بیشتری آماده عرضه به بازار می‌شوند که در بازارهای رقابتی امروز، مزیت بزرگی محسوب می‌شود.
-
ایجاد مزیت رقابتی و توسعه برند
کیفیت بالای مواد غذایی منجمد توسط تونل‌های IQF باعث می‌شود تا برندها در بازار، جایگاه قوی‌تری پیدا کنند. مصرف‌کنندگان ترجیح می‌دهند محصولی را خریداری کنند که حتی پس از رفع انجماد، کیفیت، طعم و بافت اولیه خود را حفظ کرده باشد. این موضوع به‌ویژه در بازارهای صادراتی، یک عامل تعیین‌کننده است.
-
بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش هزینه‌های عملیاتی
همان‌طور که گفتیم، سیستم‌های برودتی مورداستفاده در تونل‌های IQF از مبدل‌های حرارتی پیشرفته و فن‌های کم‌مصرف بهره می‌برند که هزینه‌های انرژی را کاهش می‌دهند و سودآوری را بیشتر می‌کنند. این ویژگی، نه‌تنها برای صنایع مقرون‌به‌صرفه است، بلکه با اصول زیست‌محیطی نیز سازگار است.
-
بازگشت سرمایه سریع و گسترش بازار
تونل‌های IQF با کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری، بازگشت سرمایه را در زمان کوتاهی تضمین می‌کنند. علاوه بر این، امکان تولید محصولات مختلف و توسعه بازارهای جدید را نیز فراهم می‌کنند که به معنای افزایش سهم بازار و رشد پایدار برای شرکت‌هاست.
درمجموع باید گفت که تونل انجماد سریع توانسته است که به‌عنوان یک ابزار نوآورانه و اقتصادی، تولیدکنندگان را به سمت یک تغییر اساسی در فرآیند انجماد مواد غذایی سوق دهد. روند روبه رشد استفاده از این فناوری، نشان‌دهنده اهمیتی است که صنعت غذایی برای کیفیت و قائل است.
سخن پایانی
تونل انجماد سریع (IQF)، تحولی بنیادین در صنعت انجماد مواد غذایی ایجاد کرده است. این فناوری با ترکیب کارایی بالا، کاهش هزینه‌ها، حفظ کیفیت و انطباق با اصول زیست‌محیطی، پاسخی کامل به نیازهای پیچیده تولیدکنندگان امروزی است و نوعی سرمایه‌گذاری آینده‌نگرانه محسوب می‌شود که راه را برای رشد پایدار شرکت‌های صنعت غذا هموار کرده است. در دنیایی که رقابت در آن بی‌رحمانه است و کیفیت، کلید بقا و رشد محسوب می‌شود، به‌کارگیری فناوری‌هایی مانند تونل‌های IQF ضروری پیدا می‌کند. اگر شما هم به دنبال استفاده از بهترین ابزارها و فناوری‌ها برای بهبود فرآیند تولید، کاهش هزینه‌ها و افزایش رضایت مشتریان خود هستید، اکنون بهترین زمان برای بررسی و سرمایه‌گذاری در این فناوری پیشرفته است.
درصورتی‌که می‌خواهید تونل انجماد سریعی داشته باشید که دقیقاً متناسب با شرایط کسب‌وکار شما باشد، صنایع برودتی نوری آماده است تا با طراحی سفارشی و استفاده از پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌های روز دنیا، شما را در مسیر این تحول همراهی کند. شما می‌توانید به‌راحتی با متخصصان این شرکت مشورت کنید و گامی بزرگ برای آینده‌ای بهتر بردارید.
منبع این مقاله:
https://brnouri.com/individual-quick-freezing-iqf/
