گاهی در شرایط مختلف ممکن است دچار افت قند خون شویم، در این موارد با یک شکلات ساده می‌توانیم مشکل را حل کنیم؛ اما همیشه به این سادگی نیست و افت قند خون برای برخی از ما به‌شدت خطرناک است و می‌تواند به قیمت کما رفتن و جانمان تمام شود! آگاهی و پیشگیری تنها راه مقابله با این شرایط و نجات از مرگ است.
علت‌های افت قند خون
افت قند خون یا هیپوگلیسمی اغلب ناشی از عدم تعادل بین مصرف گلوکز و میزان انسولین بدن است. مهم‌ترین علت‌ها عبارت‌اند از:
مصرف بیش از حد انسولین یا داروهای کاهش‌دهنده قند خون
در افراد دیابتی که از انسولین یا داروهای خوراکی مانند سولفونیل‌اوره استفاده می‌کنند، افت قند ممکن است رخ دهد. علت‌های افت قند خون عبارتند از:
تاخیر در وعده‌های غذایی یا حذف آن‌ها
نخوردن غذا به‌ویژه در افراد دیابتی می‌تواند سبب کاهش گلوکز و افت قند خون شود.
فعالیت بدنی بیش از حد
ورزش شدید بدون مصرف کافی کربوهیدرات ممکن است منجر به کاهش گلوکز شود.
مصرف الکل
الکل می‌تواند تولید گلوکز در کبد را مختل کرده و هیپوگلیسمی ایجاد کند.
بیماری‌های کبدی یا کلیوی
این بیماری‌ها می‌توانند متابولیسم گلوکز را دچار اختلال و افت قند خون ایجاد کنند.
اختلالات هورمونی
کاهش هورمون‌هایی مانند کورتیزول یا گلوکاگون که در تنظیم قند خون نقش دارند، ممکن است عامل هیپوگلیسمی باشد.
علائم افت قند خون
افت قند خون علائم متنوعی دارد که ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. اگر این علائم به موقع شناسایی و درمان نشوند، می‌تواند به عوارض جدی‌تری منجر شود. این علائم به دو دسته تقسیم می‌شوند:
1. علائم اولیه (هشداردهنده):
- تعریق
- لرزش دست‌ها
- تپش قلب
- گرسنگی شدید
- اضطراب یا عصبانیت
2. علائم پیشرفته:
- سردرگمی یا گیجی
- تاری دید
- ضعف شدید یا ناتوانی در حرکت
- تشنج
- از دست دادن هوشیاری
افراد در معرض خطر
هیپوگلیسمی در گروه‌های زیر بیشتر مشاهده می‌شود:
1. افراد دیابتی: به‌ویژه کسانی که از انسولین یا داروهای کاهنده قند استفاده می‌کنند.
2. افرادی با سابقه بیماری‌های متابولیک: مانند اختلالات هورمونی یا بیماری‌های کبدی.
3. ورزشکاران: در صورتی که نیاز گلوکز بدنشان بیشتر از مصرفشان باشد.
4. افرادی با تغذیه ناکافی یا نامناسب: کسانی که رژیم‌های سخت‌گیرانه می‌گیرند یا وعده‌های غذایی را حذف می‌کنند.
افت قند خون و خطر به کما رفتن
سطح طبیعی گلوکز خون ناشتا معمولاً بین 70 تا 100 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. هنگامی که قند خون به زیر 70 میلی‌گرم در دسی‌لیتر کاهش یابد، به عنوان هیپوگلیسمی تشخیص داده می‌شود. افت قند خون در موارد شدید می‌تواند منجر به به کما رفتن شود. زمانی که سطح قند خون به طور خطرناکی پایین بیاید (معمولا زیر 40 میلی‌گرم در دسی‌لیتر)، مغز که به گلوکز به عنوان منبع اصلی انرژی وابسته است، دچار کمبود انرژی می‌شود. این وضعیت ممکن است به اختلال در عملکرد مغز، از دست دادن هوشیاری و در نهایت کما منجر شود.
به کما رفتن ناشی از هیپوگلیسمی یک وضعیت اورژانسی است که اگر سریع درمان نشود، می‌تواند آسیب‌های دائمی به مغز وارد کرده یا حتی به مرگ منجر شود. به همین دلیل، شناسایی علائم هشداردهنده و اقدام فوری برای درمان (مانند مصرف گلوکز یا تزریق گلوکاگون) از اهمیت حیاتی برخوردار است.
خطرات و عوارض افت قند خون
افت قند خون می‌تواند عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدتی داشته باشد:
عوارض کوتاه‌مدت
- کاهش هوشیاری
- تشنج
- آسیب‌های ناشی از زمین خوردن یا تصادف در اثر بی‌هوشی
عوارض بلندمدت
- اختلالات مغزی در صورت افت مکرر
- کاهش کیفیت زندگی به علت استرس ناشی از علائم مکرر
روش‌های پیشگیری از افت قند خون
برای پیشگیری از افت قند خون می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:
1. آموزش و آگاهی
علائم اولیه افت قند و چگونگی درمان سریع با مصرف خوراکی‌های حاوی گلوکز را یاد بگیرید و آن را به اطرافیان خود آموزش دهید. همواره مواد قندی فوری مانند شکلات یا قرص گلوکز به‌همراه داشته باشید.
2. مدیریت دیابت
دوز انسولین و داروهای خوراکی طبق تجویز پزشک تنظیم و مصرف کنید و به‌طور منظم سطح قند خون را اندازه‌گیری کنید.
3. تغذیه مناسب
مصرف وعده‌های غذایی کوچک و منظم حاوی کربوهیدرات پیچیده به‌ویژه برای افراد دیابتی و افرادی که در معرض خطر هستند، در کاهش خطر افت قند خون بسیار موثر است. تحت هر شرایطی از حذف وعده‌های غذایی خودداری کنید.
4. مدیریت فعالیت بدنی
قبل از ورزش کربوهیدرات مصرف کنید و شدت فعالیت را با توان بدنی خود تنظیم کنید.
تعداد کلمات مطلب: 716
